چگونه می توانیم از پانیک برای همیشه رها شویم؟
يكى از انواع اختلالات اضطرابى، پانیک می باشد. اختلال پانیک با حملات خود به خود پانیک مشخص می شود. این اختلال ممکن است به تنهایی یا همراه با گذر هراسی رخ دهد ( ترس از قرار گرفتن در فضاهای باز، تنها ماندن در خارج از خانه یا مکان های شلوغ )اختلال پانيك می تواند منجر به سوء مصرف الکل یا دارو، افسردگی و محدودیتهای شغلی و اجتماعی شود.
بياد داشته باشيد گذر هراسی ممکن است به تنهایی رخ دهد (بدون پانيك) اگرچه معمولا بیمار دچار حملات پانیک نیز می شود. اضطراب انتظار در اين بيماران به صورت هراس و استرس از بروز مجدد حمله پانيك مي باشد و در اغلب مبتلايان قابل مشاهده است. در این مقاله قصد داریم اطلاعات جامعی درباره حملات پانیک، علت، علائم و انواع روش های درمانی آن اطلاعات جامعی در اختیار شما قرار دهیم. چنانچه قصد دارید در این زمینه بیشتر بدانید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید…
محتوا
حملات وحشت و هراس(پانیک)
همه‌ی ما با ترس مواجه شده‌ایم. منظورمان همان احساس رایج و آشنایی است که هنگام روبه رو شدن با چیزی ناشناخته یا موقعیتی نامناسب به سراغ‌مان می‌آید. این واکنش بخشی از پاسخ سیستم عصبی ما به موقعیت‌های خطرناک یا احتمالا خطرآفرین است و ما را برای جنگ یا گریز آماده میکند. اختلال پانیک یا حمله هراس، یکی از اختلال های اضطرابی است که در آن فرد به طور ناگهانی دچار ترس و تپش قلب شدید، بدون وجود سابقه ای از بیماری های قلبی می شود. این اختلال باعث دستپاچگی و ترس شدید بیمار می شود و معمولا او را به مطب پزشک می کشاند. اما در بررسی های تخصصی هیچ نشانی از بیماری قلبی و جسمی دیده نمی شود. اگر چه عواملی جز عوامل روانی نیز در بروز این اختلال دخالت دارند، با این حال بیشترین عامل بروز این نوع از اضطراب کشنده، زمینه افسردگی و خاطرات سرکوب شده و گذشته تلخ فرد می باشد که ممکن است با یک اتفاق ناراحت کننده هر چند ساده پدیدار شود. هرچند در اغلب مواقع خود بیمار هیچ خاطره ای را بیاد ندارد!! اگر شما نیز حملات عصبی یا پَانیک دارید، می دانید که این حملات می توانند یک تجربه ی ترسناک و همراه با اثرات بعدی باشند که مدیریت آن می تواند بسیار چالش برانگیز باشد. با این حال، با دنبال کردن مراحل ارائه شده در این مقاله، ممکن است بتوانید کمی تسکین پیدا کنید و پس از حملات پانیک خود به مسیر عادیتان بازگردید.
تجربه ی یک حمله پنیک چه احساسی دارد؟
تصور کنید که در حال رانندگی به سمت محل کار هستید که ناگهان احساس ترس و هراس بر شما غلبه می کند. احساس می کنید قلب شما از قفسه سینه تان بیرون می زند و در نفس کشیدن خود مشکل دارید. وقتی شروع به لرزیدن و عرق کردن می کنید، به طور فزاینده ای می ترسید. در پاها و دست هایتان احساس سوزن سوزن شدن می کنید و حالت تهوع به شما دست خواهد داد. شما با خود فکر می کنید، که “این اتفاق نمی تواند برای من بیفتد.” تقریباً این حس به شما دست می دهد که از دور خودتان را می بینید و احساس می کنید کاملاً از خود و محیط اطراف خود جدا شده اید. از ترس اینکه کنترل ماشین خود را از دست بدهید یا اینکه پشت فرمان ماشین خود بیهوش شوید، خودروتان را متوقف می کنید و کنار جاده متوقف می شوید.
به همان سرعتی که علائم شما شروع می شود، متوجه می شوید که این احساسات به تدریج فروکش می کنند. اما حتی زمانی که متوجه می شوید که حمله ی پنیک شما به پایان رسیده است، باز هم احساس می کنید که در خطر هستید و یا استرس و دلشوره دارید. مدت زمان کمی طول می کشد تا دوباره تمرکز کنید و به جاده برگردید. بقیه ی طول روز شما با یک حس عصبی و با دلهره و اضطراب همراه خواهد بود. این حملات می توانند تأثیرات عاطفی، فیزیکی و شناختی بر روی شما داشته باشند که ممکن است مدت ها پس از برطرف شدن حمله بر شما تأثیر بگذارند. پس از تجربه ی یک حمله ی پنیک، ممکن است برای شما دشوار باشد که خودتان را جمع و جور کنید.
علائم حین حمله پانیک
در طول حمله، شخص حداقل چهار تا از نشانه‌های ذیل را که بطور ناگهانی پیدا شده و در جریان ده دقیقه به حداکثر شدت خود می‌رسند، تجربه میکند:
• تپش قلب (افزایش ضربان قلب)
• تعریق (عرق کردن زیاد)
• احساس سرگیجه
• احساس کوتاه شدن تنفس (نفس‌تنگی)
• احساس ناراحتی یا درد در قفسه سینه
• احساس لرزیدن
• تهوع یا احساس ناراحتی در شکم
• احساس خفه شدن
• ترس از مردن
• سوزن سوزن شدن اعضای بدن
• ترس از دست دادن کنترل یا ترس از دست دادن هوشیاری
• احساس واقعیت زدودگی (اینکه شخص فکر کند قادر به تجربه واقعیت اطراف خود نیست) و احساس شخصیت باختگی (شخص فکر میکند از شخصیت خود جدا شده و خود واقعی نیست)
• احساس سردی یا داغ شدن بدن
عوامل موثر در حملات پانیک
- ارث، شانس این بیماری را ۶ برابر افزایش می دهد.
- مصرف چای وقهوه، سیگار در افراد مستعد
- مصرف مواد مخدر مانند حشیش، شیشه و سایر مواد محرک
- بیخوابی در افراد مستعد
- بیماری جسمانی مانند پرکاری تیروئید و دیابت
- در پایان باید به این نکته اشاره کرد حملات پانیک معمولا زمانی که شما دور از خانه هستید، رخ می دهند اما می توانند در هر زمان و هر مکان اتفاق بیفتد. علائم و نشانه های حمله پانیک به تدریج به وجود می آیند و معمولا تا ۱۰ دقیقه به اوج می رسند. اکثر حملات پس از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به اتمام می رسند و به ندرت بیش از ۱ ساعت طول می کشند.
تاثیر مواد غذایی بر اختلال پانیک
طبق بررسی های انجام شده بر روی بیماران پانیک ارتباط مستقیمی بین رژیم غذایی فرد و شدت بیماری دارد. شایع ترین مواد غذایی که بر این اختلال تاثیرگذار است، فست فودها می باشد این غذا به علت دارا بودن نمک مونو سدیم گلوتامات بر سیستم گلوتامینرژیک تاثیر گذار می باشد. سیستم گلوتامینرژیک در بدن مسئول کنترل اضطراب می باشد. مواد گلوتامات در فست فودها این سیستم را ضعیف کرده و باعث کاهش اضطراب و ترس در فرد می شود. به همین دلیل کودکان و خانم ها برای کنترل خشم و کاهش اضطراب خود از غذاهای چرب و فست فود ها استفاده می کنند که تاثیر آن موقت بوده و به تدریج باعث افزایش فشارخون و وزن می شود.
تاثیر نیکوتین و کافئین بر پانیک
اختلالات اضطرابی از شایعترین اختلالات روانپزشکی می باشند و عمدتا فرد مبتلا پیگیری لازم را جهت درمان و بهبودی انجام نمی دهد، لذا مزمن شده و در نهایت میتواند سبب افت عملکرد فرد گردد. اما یکی از انواع اختلالات اضطرابی که فرد را ناچار به مراجعه هر چه سریعتر نزد پزشک میکند، علایم اضطراب حاد و شدیدی است که فرد را تا سرحد احساس مرگ قریب الوقوع پیش میبرد و اختلال پانیک نامیده می شود.
مشخصه اختلال پانیک، حملات ناگهانی و غیر منتظره ترس شدیدی است که گاها همراه با احساس مرگ قریب الوقوع، تعرق، لرزش، سبکی سر، تپش قلب، تنگی نفس، مور مور شدن یا سوزن سوزن شدن اندام ها و … می باشد. اساسا شیوع این اختلال در جامغه حدود ۵% است یعنی از هر ۲۰ نفر یکنفر به آن مبتلا میشوند. یکی از موضوعات پراهمیت در این رابطه ابتلای همزمان این افراد به سایر اختلالات روانپزشکی است تا آنجا که مطالعات نشان داده است حدود ۹۰% این افراد به اختلال دیگری ازجمله وسواس، افسردگی و … مبتلا می باشند. همچون بسیاری دیگر از اختلالات روانپزشکی علل متعددی در ایجاد پانیک دخیل می باشند که از آن جمله می توان به برخی مشکلات هورمونی و ارثی اشاره نمود. اما از سایر علل احتمالی میتوان به عوامل روانی_اجتماعی نام برد و در درمان این اختلال گرفتن شرح حال دقیق و توجه به علل احتمالی و سایر اختلالات همزمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
عموما این افراد به درمان پاسخ بسیار مناسبی میدهند و حدود نیمی از آنها در طولانی مدت بی علامت میشوند. یکی از رژیم های غذایی مناسب برای آنها کاهش مصرف مواد کافئین دار و نیکوتین (سیگار) میباشد.
اقدامات لازم در زمان حمله پانیک
1. داشتن آمادگی بیمار در زمان بروز حملات پانیک از طریق کسب اطلاعاتی درباره بیماری و مشورت با پزشک متخصص. در این زمان باید اطرافیان و خانواده محیط امن و آرامی را برای بیمار فراهم کنند تا به کنترل حملات پانیک کمک کنند.
2. در زمان حمله پانیک فرد نفس نفس می زند که برای کنترل حمله و کاهش اضطراب در کیسه پلاستکی در مدت چند دقیقه نفس بکشد.
3. مصرف دارویی که پزشک برای کاهش شدت حمله پانیک برای فرد تجویز می کند. روانپزشك براى درمان كامل داروهايى تجويز مى كند تا فرد در آينده دچار حمله پانيك نشود و يا بعبارتى از آن پيشگيرى شود و درمان كامل حاصل شود.
تشخیص پانیک
معیارهای تشخيصى حمله پانیک به صورت زير مى باشد؛
دوره مشخصی از ترس یا ناراحتی شدید، که در طی آن چهار مورد ( یا بیشتر ) از علائم زیر به صورت ناگهانی ایجاد شده و طی مدت 10 دقیقه به اوج خود برسند :
• تپش قلب ، کوبش قلب یا تسریع ضربان قلب
• تعریق
• لرزش یا تکان خوردن
• احساس تنگی نفس یا خفه شدن
• احساس انسداد گلو
• درد یا ناراحتی قفسه سینه
• تهوع یا ناراحتى شکمی
• احساس سرگیجه ، اختلال تعادل ، سبک شدن سر یا غش
• مسخ واقعیت ( احساسات غیر واقعی ) یا مسخ شخصیت ( جدا شدن از خود )
• ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن
• ترس از مردن
• پارستزی ( احساس خواب رفتگی یا سوزن سوزن شدن )
• احساس سرما یا گر گرفتگی
نكته مهم حملات پانیک غیرمنتظره و مکرر بودن آن مى باشد.
• اين بيماران نگرانی مداوم درباره بروز یک حمله دیگر دارند.
• نگرانی درمورد اهمیت حمله ها یا پیامدهای آنها وجود دارد
• تغییر قابل ملاحظه رفتار به دلیل این حمله ها
تشخيص اين اختلال برعهده بهترین روانپزشک است و صرف وجود علايم فوق به معناى ابتلا به آن نيست و نياز به رد ساير علل دارد. نبايد حملات پانیک در نتیجه اثرات فیزیولوژیک مصرف یک ماده ( مثل سوء مصرف داروی تجویز شده ) یا یک بیماری طبی عمومی ( مثل هیپرتیروئیدی ) ایجاد شده باشد.
چگونه از یک حمله ی پنیک عبور کنیم؟
اگرچه حملات پنیک ناراحت کننده و ناتوان کننده هستند، اما کارهایی وجود دارد که می توانید انجام دهید تا به شما کمک کند از حمله ی خود با فشار و استرس کمتری عبور کنید و بدن و ذهن خود را آرام کنید. برخی از استراتژی هایی که می توانند به شما کمک کنند عبارتند از:
آرام باشید و نفس عمیق بکشید
در طول تجربه ی حمله ی پنیک، ممکن است دچار تنگی نفس شوید که باعث می شود احساس کنید هوای کافی دریافت نمی کنید یا احساس خفگی کنید. تنگی نفس همچنین می تواند باعث درد در قفسه ی سینه ی شما شود که این مورد در حملات پنیک امری رایج است. این تجربه وحشتناک می تواند باعث شود که در بقیه ی طول روز احساس اضطراب کنید.اگر احساس می کنید در طول حمله پنیک نمی توانید نفس کشیدن خود را کنترل کنید، انجام یک تمرین تنفس عمیق می تواند برایتان کمک کننده باشد.
هنگامی که متوجه شدید که علائم شما در حال کاهش است، به آرامی و هدفمند نفس کشیدن را شروع کنید. یک نفس عمیق، صاف و یکنواخت از طریق بینی خود به داخل بکشید. هنگامی که تا جایی که می توانید هوا را وارد کردید، نفس خود را برای یک یا دو لحظه حبس کنید. به تدریج از طریق دهان بازدم خود را خارج کنید، به طوری که احساس کنید هیچ هوایی در ریه های شما باقی نمانده است. سعی کنید این الگوی دم را به آرامی از طریق بینی انجام دهید، نفس خود را برای مدت کوتاهی حبس کنید و به آرامی هوای بازدم را از دهان خود خارج کنید. با انجام تمرینات تنفس عمیق در طول روز، می توانید اضطراب خود را بیشتر مدیریت کنید و باعث شود احساس آرامش بیشتری داشته باشید.
از خود گفتاری مثبت استفاده کنید
حملات پنیک می تواند باعث ایجاد احساس نگرانی، عصبی شدن و ترس در شما شود. هنگامی که حمله در حال وقوع است، ممکن است افکار ترسناکی در مورد از دست دادن کنترل یا حتی احتمال مرگ در اثر حمله ی خود را داشته باشید. هنگامی که علائم حمله شروع به از بین رفتن می کند، ممکن است از تجربه ی خود احساس وحشت، خجالت یا ناراحتی کنید. حتی ممکن است در مورد زمان وقوع حمله بعدی تان استرس پیدا کنید. سعی کنید از خودگفتاری مثبت و تکرار جملات تاکیدی برای آرام کردن و بهبود خلق و خوی خود و به دست آوردن حس کنترل استفاده کنید. زمانی که حمله پنیک به شما دست می دهد، به خود یادآوری کنید که به زودی تمام خواهد شد و نمی تواند به شما آسیب برساند. اگر افکارتان توام با سرزنش خودتان بود، تمام تلاش خود را بکنید تا با اظهارات تاکیدی و مثبت، با این احساس سرزنش خود مقابله کنید و با آرام کردن خودتان به امور عادی زندگی خود ادامه دهید.
درمان پانیک
درمان پانیک می تواند از شدت حملات پانیک و تعداد دفعات تکرار آن بکاهد. گزینه های اصلی درمان پانیک دارو درمانی و روان درمانی می باشد. این درمان ها می توانند به صورت مجزا یا ترکیبی تجویز گردند. درمان باید به طور پیوسته و مداوم تحت نظر پزشک انجام شود در غیر این صورت بیماری مزمن شده و فرد برای تسکین خود هر گونه دارویى را مصرف می کند تا به او کمک کند. انتخاب روش درمانی بستگی به شدت بیماری، ترجیح بیمار، پرونده ی پزشکی وی و یا دسترسی بیمار به متخصص برای روان درمانی دارد. در ادامه به توضیح این روش های درمانی می پردازیم:
روان درمانی حملات پانیک
روان درمانی، که با عنوان مشاوره نیز یاد می شود یکی از روش های موثر و اولیه برای رهایی از پانیک است. در این جلسات درمانی فرد با این بیماری آشنا شده و با شناخت مفهوم حمله ی پانیک می تواند راهکارهایی را برای کنار آمدن با آن ها فرا گیرد.
نوعی از روان درمانی وجود دارد که با نام ” شناخت-رفتار درمانى” یا cognitive behavioral therapy و یا CBT وجود دارد که می تواند به شناخت بیمار از بیماری اش کمک کرده و بیمار در می یابد که علائم پانیک خطرناک نیستند. روان درمانگر به بیمار کمک می کند تا علائم حملات پانیک را در یک محیط امن بازسازی کند. وقتی که این علائم برای فرد عادی می شود، این حملات به راحتی کنترل خواهد شد. درمان موفقیت آمیز می تواند به فرد کمک کند تا در موقعیت هایی که در گذشته از آنها ترس داشته شرکت کند.
این درمان نیاز به تلاش و زمان بیشتری دارد. ولی در نهایت نتایج موفقیت آمیزی حاصل می شود.
دارودرمانی برای درمان پانیک
درمان دارویی در کنار سایر درمان ها توسط پزشک متخصص اعصاب و روان به بهبود پانیک کمک می کند اما دارو به تنهایی مناسب نيست و همواره مي بايست در كنار روان درمانى باشد.
مصرف داروهای ضد اضطراب مانند آلپرازولام و کلونازپام که توسط پزشک تجویز می شود، برای تسکین و آرام کردن این بیماری مناسب می باشد(البته به صورت موقت). داروهايى از دسته “اس اس آر آى” ها همچون سرترالين و سيتالوپرام و … مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.
دارودرمانی می تواند به کاهش علائم حملات پانیک و همچنین درمان افسردگی ( در صورت وجود آن) کمک شایانی کند. داروهای بسیاری برای این درمان وجود دارند. بازدارنده های بازجذب سروتونین SSRIs بسیار ایمن بوده و عوارض جانبی کمی دارد. داروهایی از این دست که خاصیت ضد افسردگی نیز دارند، جزو داروهای رایج برای درمان و رهایی از پانیک هستند.
همچنین داروهای ضد افسردگی مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین و بنزودیازپین نیز از داروهای تجویزی برای این بیماری می باشند. در صورتی که یک نوع داروی خاص برای فرد تاثیری نداشته باشد پزشک نوع دارو را عوض می کند و یا از داروهای ترکیبی بهره می گیرد. ولی به خاطر داشته باشید که هفته ها طول می کشد تا نتیجه ی اینگونه قرص ها مشهود شود. هر دارویی احتمال عوارض جانبی خود را دارد و برخی از قرص ها در شرایط خاصی مانند بارداری نمی توانند مصرف گردند. بنابراین با تجویز روانپزشک نوع داروی مناسب معرفی می گردد.
بهترین دکتر درمان پانیک
حملات پانیک زمانی که رخ می دهند، می توانند زندگی فرد را مختل نمایند. به عنوان مثال فرد دائما نگران بازگشت حملات پانیک است و از رفتن به سفرهای کوتاه نیز خودداری می کند. به همین علت یافتن یک دکتر خوب برای درمان پانیک مسئله مهمی است که تحت نظر او این مشکل تشخیص داده شده، عوامل دخیل در آن بررسی و درمان آغاز شود. دکتر سعید انصاری، روانپزشک و رواندرمانگر در زمینه درمان انواع اختلالات روانپزشکی از جمله پانیک فعالیت دارند.
منبع : https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/panic-attacks/diagnosis-treatment/drc-20376027
