اختلال آزار دهنده اى به نام وسواس

وسواس نوعی اختلال در فكر يا رفتار فرد می باشد که علاوه بر ناراحتى براى وى، به دیگران نیز صدمه می زند. در طول زندگی خود افرادی را دیده اید که دارای این اختلال در کارهای خود از جمله بهداشت فردی مانند شستن دست ها و همچنین تمیز کردن خانه می باشند. در صورتی که وسواس زندگی فردی را مختل کند اختلال محسوب می شود که در ادامه به طور مفصل درباره آن صحبت می کنیم.

امروزه وسواس یکی از شایعترین شکایات مراجعان است و بارها نام آن را شنیده اید. اما در اصل این اختلال چیست؟ آیا هر اشتغال ذهنی می‌تواند این اختلال باشد؟ آیا درمان می شود؟ چند درصد مردم به آن مبتلا هستند؟ و . . .
در این مقاله تلاش می شود به برخی سوالات شما پاسخ داده شود. اساسا وسواس ریشه اضطرابی داشته و جز اختلالات اضطرابی طبقه بندی می شود و عبارت است از: عقاید، تصاویر ذهنی، نشخوارهای فکری، تکانه ها، افکار مزاحم و مکرر یا الگوهای مکرر رفتاری و مزاحم (مثل شستن،چک کردن و …) که موجب ناراحتی فرد می شود و علی الرغم اینکه از نادرستی و اشتباه بودن افکار خود آگاه است ولی قادر به کنترل آن نمی باشد.
وسواس ممکن است عملی یا فکری باشد و آنچه در هر دو مشترک است ایجاد ناراحتی و وقت گیر بودن “وسواس” است بنحویی که می تواند باعث اختلال در عملکرد کاری، تحصیلی، رابطه بین فردی و فعالیت های اجتماعی گردد. شیوع این اختلال در جامعه ۲-۳ % می باشد و در مرد و زن برابر است.

برخى ويژگيهاى افراد وسواسى

افرادی که دارای این اختلال می باشند دارای رفتارهایی به شرح ذیل می باشد:

1. انعطاف ناپذیر

2. ریز بین و حاشیه بین

3. عدم توانایی در تصمیم گیری درست

4. خلاقيت پايين

5. اجتناب از هر تغییر و تحول و ماندن در وضعیت ثابت

6. سختگیر

7. عدم توانایی در برقراری رابطه دوستانه

8. خشک و سرد بودن رفتار

برای تشخیص اختلال وسواس باید به پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کرد زیرا بعضی از افراد دارای این اختلال تنها برخی از این علائم را دارند.

بیشتر بخوانید: علائم وسواس

انواع

1. وسواس فکری	در وسواس فکری فرد دائما درگیر افکار مزاحم و تکراری می شود و نمی تواند از دست آنها رها شود. وسواس فکری در هر جامعه و فرهنگی متفاوت می باشد. این اختلال شامل افکار وسواسی مذهبی، جنسی، خرافه ای می باشد.
2. وسواس عملی	ممکن است وسواس عملی همراه با وسواس فکری باشد و در برخی موارد فرد بدون هیچ ذهنیتی کاری را دائم تکرار می کند.

بیشتر بخوانید: اختلال وسواس فکری و عملی

در زیر به برخی از انواع وسواس عملی اشاره می گردد

۱ – وسواس آلودگی: که به شکل شست وشو ظاهر می شود. خانم ها و افراد مذهبی، از دید پاکی و نجسی و دیگران از دید آلودگی به مسأله می نگرند.

۲ – شک و تردید: این افراد به هر کس و هر چیزی شک دارند.

۳ – چک کردن (وارسی): این گونه افراد مرتب هر چیزی را مورد بازرسی قرار می دهند، ولی مجددا نسبت به آن شک می کنند. مثلاً هنگامی که می خواهند از خانه بیرون روند، چندین بار اجاق گاز را کنترل می کنند که خاموش باشد، ولی وقتی بیرون می روند، باز هم شک دارند که اجاق روشن نمانده باشد.

۴ – تقارن: افرادی که همیشه تلاش دارند همه چیز در زندگی و محیط اطراف آنان نظم هندسی داشته باشد.

علل وسواس

طبق بررسی های انجام شده در افراد دارای این اختلال به عللی از جمله عوامل تربیتی ، رفتاری ، اجتماعی ، ژنتیکی مبتلا شده اند . بیشترین عامل این اختلال ژنتیک می باشد.

درمان وسواس

اختلال وسواس یک بیماری طولانی است که نیازمند یک کارگروهی شامل بیمار، خانواده بیمار، رواندرمانگر است. درمان دارویی بیمار حتما باید توام با رفتاردرمانی و جلسات متعدد مشاوره باشد.باید به یاد داشته باشیم هر چه درمان این اختلال را به تاخیر بیاندازیم احتمال مزمن شدن و عدم پاسخ آن به درمان بیشتر می شود.

1. دارو درمانی	همانطور كه ميدانيد در اين اختلال تغييرات هورمون هايى در بدن بنام “نورو ترانسمتر” نقش دارد لذا دارو درمانى به بيمار ميتواند كمك كننده باشد تا تعادل در عملكرد جسمى بيمار برقرار گردد .
2. جلسات درمانی	در مرحله بعد از رفتار درمانی و جلسات مشاوره به همراه دارو استفاده می شود.
3.عمل جراحى	با توجه به نقش مغز در ايجاد علايم، به نظر مى رسد وسواس هاى شديد و مقاوم به درمان با تغيير در ساختمان مغز و عمل جراحى قابل اصلاح ميباشد، هرچند با عنايت به مخاطرات احتمالى عمل جراحى، اين روش فقط در موارد نادر انجام مى شود.
4. استفاده از شوک درمانی	در موارد مقاوم به درمان گاها از اين روش درمانى استفاده ميشود.