اختلال وسواس فکری و عملی

اختلال وسواس فکری و عملی یا Obsessive-compulsive disorder (OCD) به معنای وجود الگوهای فکری اشتباه و ترس در فرد مبتلا می باشد. وسواس فرد را مجبور به انجام رفتارهای تکراری می کند و به این دلیل در فعالیت های روزمره وی اختلال ایجاد کرده و موجب پریشانی می شود.

فرد مبتلا به این اختلال شاید سعی در توجه نکردن به این افکار آزاردهنده نمايد ولی این مورد تنها باعث افزایش استرس و اضطراب در فرد می شود. بنابراین فرد برای کاهش استرس خود رفتارهای تکراری را انجام می دهد. فرد هرچه تلاش می کند تا از این افکار خلاص شود موفق نمی شود و به این ترتیب سیکل اختلال وسواس فکری و عملی صورت می گیرد.

علائم اختلال وسواس فکری و عملی

علائم اختلال وسواس می تواند به صور مختلفی بروز کند. می تواند به صورت افکار آزاردهنده بوده و یا شامل رفتارهای تکرار شونده و به اصطلاح تیک عصبی و یا هر دو باشد. علائم بیماری می تواند به حدی شدید باشد که در فعالیت های روزمره فرد تاثیر بگذارد. وسواس به شکل های زیر بروز می نمايد:

– ترس از کثیفی و آلودگی
– نیاز به تقارن و منظم بودن اشیاء
– افکار وحشتناک در مورد آسیب رساندن به خود و دیگران
– افکار ناخواسته راجع به مسائل جنسی و مذهبی
-چك كردن مداوم
-نظم و ترتيب
و …

علل اختلال وسواس فکری و عملی

علل این اختلال به طور کلی به شرح زیر است:

– بیولوژی – اختلال وسواس فکری و عملی می تواند در نتیجه تغییر در هورمون های شیمیایی بدن فرد باشد.
– ژنتیک – این اختلال می تواند در نتیجه ژنتیک باشد ولی ژن های مشخصى در رابطه با این بیماری هنوز کشف نشده اند.
– عوامل محیطی – برخی عوامل و فاکتور های محیطی مانند عفونت ها می توانند باعث شروع این اختلال شوند ولی تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

تشخیص اختلال وسواس فکری و عملی

برای تشخیص این اختلال مراحل زیر مورد نیاز است:

– معاینه فیزیکی – با این آزمایش می توان مشکلات و بیماری های دیگری را که موجب علائم اختلال وسواس شده اند تشخیص داد.
– آزمایشات آزمایشگاهی – شاید نیاز به آزمایش خون باشد تا عملکرد غده تیروئید و … مشخص شده و میزان الکل و مواد مخدر در خون تشخیص داده شود.
– ارزیابی روانشناسی – در این مرحله فرد مبتلا به اختلال وسواس طی صحبت هایی با روانپزشک، افکار، احساسات، علائم و الگوهای رفتاری خود را در میان می گذارد. شاید نیاز به صحبت با اعضای خانواده و یا دوستان فرد هم باشد.

درمان اختلال وسواس فکری و عملی

با درمان این اختلال علائم بیماری تحت کنترل در آمده و زندگی فرد را تحت الشعاع قرار نمی دهد. ولی احتمال وجود دارد بیماری به طور کامل درمان نگردد و تا آخر عمر نیاز به درمان باشد. دو روش اصلی برای درمان این اختلال شامل روان درمانی و دارودرمانی می باشد. در اغلب موارد نیاز است تا از هر دو روش بهره گرفته شود تا نتیجه خوبی حاصل شود.

برای روش روان درمانی از روش رفتار درمانی شناختی استفاده می گردد. این روش برای بسیاری از افراد موثر واقع می شود. در یک نوع از این روش روان درمانی فرد را به مرور در مقابل عامل استرس زا یا فکر استرس زا قرار می دهند. سپس بهترین و سالم ترین رفتار جهت چگونگی کنار آمدن با شرایط به وی آموزش داده می شود.