واژینیسموس چیست؟ علت، علائم و درمان ترس از رابطه جنسی دردناک
واژینیسموس یکی از اختلالات شایع اما کمتر شناخته‌شده در بین زنان است که باعث درد یا ناتوانی در رابطه جنسی می‌شود. بسیاری از زنان بدون آنکه بدانند علت مشکلات‌شان چیست، سال‌ها با ترس، اضطراب و ناکامی در رابطه جنسی زندگی می‌کنند.
واژینیسموس معمولاً همراه با انقباض غیرارادی عضلات واژن هنگام نزدیکی است و در اغلب موارد، ریشه در عوامل روانی، جسمی یا تربیتی دارد. شناخت این اختلال و آشنایی با روش‌های درمانی آن به سلامت جنسی و روانی زنان کمک بزرگی می‌کند.
محتوا
واژینیسموس چیست؟
واژینیسموس که به زبان ساده به آن ترس از نزدیک دردناک یا انقباض غیرارادی واژن می‌گویند. اختلالی است که عضلات اطراف واژن به صورت ناخودآگاه و غیرارادی هنگام ورود چیزی (رابطه جنسی، تامپون یا حتی معاینه پزشکی) منقبض می‌شوند. این انقباض در مواقعی به‌قدری شدید است که رابطه جنسی را کاملاً غیرممکن می‌کند. برخلاف باور عموم، این مشکل به میل جنسی یا علاقه نداشتن به شریک جنسی مربوط نیست، بلکه واکنشی غیرارادی از سوی بدن است.
این عا رضه با سایر اختلالات جنسی مانند خشکی واژن یا بی‌میلی جنسی تفاوت دارد. در این اختلال، ممکن است میل جنسی وجود داشته باشد، اما بدن به طور ناخودآگاه واکنش دفاعی نشان می‌دهد.
انواع انقباض غیرارادی واژن
واژینیسموس به طور کلی به دو نوع تقسیم می‌شود که هرکدام شرایط، علل و تجربه‌های متفاوتی را به همراه دارند:
واژینیسموس اولیه
این نوع ترس از نزدیکی دردناک از ابتدا با فرد همراه است و از نخستین تلاش برای رابطه جنسی یا ورود جسم خارجی به واژن بروز می‌کند. بسیاری از زنانی که به این نوع مبتلا هستند حتی نمی‌توانند اجازه ورود انگشت یا تامپون را بدهند و معمولاً با ترس زیاد و اضطراب شدید مواجه می‌شوند.
واژینیسموس ثانویه
این نوع پس از دوره‌ای از رابطه جنسی طبیعی و بدون درد ایجاد می‌شود. که معمولا ناشی از یک تجربه دردناک مانند زایمان سخت، عمل جراحی، یا حتی تجربه‌های روحی و استرس‌زا است. در این حالت، بدن به‌عنوان واکنش دفاعی، شروع به انقباض غیرارادی عضلات واژن می‌کند.
نشانه‌ها و علائم واژینیسموس
علائم واژینیسموس ممکن است در هر فرد متفاوت باشد اما برخی نشانه‌ها میان اکثر مبتلایان مشترک‌اند که به شرح زیر است:
- درد شدید یا احساس سوزش هنگام تلاش برای رابطه جنسی
- ناتوانی در ورود کامل یا جزئی آلت تناسلی یا سایر اجسام مانند تامپون
- ترس و اضطراب شدید هنگام فکر کردن به رابطه جنسی
- انقباض شدید و ناخودآگاه عضلات واژن
- دوری از صمیمیت جنسی به خاطر ترس از درد
عوامل و دلایل ایجاد ترس از نزدیکی دردناک
واژینیسموس معمولاً یک دلیل مشخص ندارد و ترکیبی از عوامل فیزیکی، روانی و فرهنگی در بروز آن نقش دارد. برخی از دلایل ایجاد نرس از نزدیکی دردناک عبارتند است:
عوامل فیزیولوژیکی
در مواقعی، برخی مشکلات جسمی مانند عفونت‌های مزمن واژن، زایمان سخت، آسیب‌های لگنی یا جراحی‌های قبلی باعث انقباض غیرارادی عضلات واژن می‌شوند. گاهی هم بدن به درد گذشته واکنشی دفاعی نشان می‌دهد تا از تکرار آن جلوگیری کند.
عوامل روانی و احساسی
اضطراب، ترس از بارداری، تجربیات منفی جنسی یا حتی احساس گناه از رابطه جنسی می‌توانند زمینه‌ساز واژینیسموس باشند. همچنین فشارهای روانی، باورهای محدودکننده یا احساس عدم امنیت در رابطه هم نقش زیادی دارند.
نقش تربیت جنسی در دوران کودکی و نوجوانی
آموزش‌های سخت‌گیرانه یا ترس‌آفرین درباره رابطه جنسی در دوران نوجوانی باعث شکل‌گیری باورهای منفی و ذهنیت نادرست درباره رابطه جنسی می‌شوند. همین موضوع بعدها در بزرگسالی به شکل ترس و انقباض بدنی بروز می‌کند.
تأثیرات واژینیسموس بر زندگی
انقباض غیرارادی واژن تنها یک اختلال جنسی نیست، بلکه بر جنبه‌های مختلف زندگی و رابطه هم تأثیر می‌گذارد. برای مثال:
- سردی عاطفی و جنسی بین زوجین
- کاهش اعتماد به‌نفس و احساس ناکافی بودن
- ترس از بارداری و ناتوانی در فرزندآوری
- بروز مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب
- افزایش احتمال بروز اختلافات زناشویی یا حتی طلاق
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر چند بار تجربه درد شدید، ناتوانی در نزدیکی یا ترس از رابطه جنسی داشته‌اید، لازم است این موضوع را جدی بگیرید. واژینیسموس با گذشت زمان خودبه‌خود برطرف نمی‌شود و عدم درمان به مشکلات جدی‌تری در رابطه و سلامت روان منجر می‌شود.
مراجعه به پزشک متخصص زنان یا مشاور جنسی اولین قدم در مسیر درمان است. بسیاری از زنان بعد از سال‌ها تحمل، با مراجعه به پزشک متوجه می‌شوند که درمان این مشکل ساده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کردند.
در قرار ملاقات با دکتر چه اتفاقی می افتد؟
| پزشک از شما در مورد علائم شما سوال خواهد کرد و ممکن است از شما بخواهد اجازه دهید واژن شما را معاینه کند. |
| معاینه معمولاً بسیار سریع است. پزشک شما برای رد سایر شرایط، مانند عفونت، نگاهی سریع خواهد داشت. |
| بعید است که نیاز به معاینه داخلی واژن شما داشته باشند. |
| اگر پزشک شما فکر می کند که مبتلا به واژینیسموس هستید، ممکن است به یک متخصص مانند یک درمانگر جنسی شما را ارجاع دهد. |
راهکارهای درمانی
برای درمان واژینیسموس، ابتدا باید دلیل آن را بررسی کرد. این اختلال معمولاً با ترکیبی از چند روش زیر درمان می‌شود:
درمان دارویی
در برخی موارد برای کاهش اضطراب یا آرام کردن عضلات، پزشک داروهایی مانند آرام‌بخش‌ها یا کرم‌های موضعی تجویز می‌کند. این روش به‌تنهایی کافی نیست اما مکمل خوبی برای شروع درمان است.
روان‌درمانی و مشاوره جنسی
یکی از مؤثرترین روش‌های درمان واژینیسموس بدون جراحی، مراجعه به روان‌درمانگر یا سکس‌تراپیست است. در این جلسات، ریشه‌های ذهنی و روانی مشکل بررسی و با تکنیک‌های خاص درمان می‌شود.
تمرینات فیزیکی و استفاده از دیلاتورها
تمریناتی مانند کیگل یا استفاده از دیلاتور (وسیله‌ای برای تمرین باز شدن واژن) به‌تدریج کمک می‌کند عضلات ناحیه واژن انعطاف‌پذیرتر شوند و از ترس و درد هنگام نزدیکی کاسته شود.
نقش شریک جنسی در درمان واژینیسموس
نقش شریک جنسی در درمان واژینیسموس بسیار حیاتی و اثرگذار است. وقتی زنی با ترس و درد هنگام رابطه مواجه می‌شود، بیش از هر چیز به یک همراه امن نیاز دارد؛ کسی که او را قضاوت نکند، برایش وقت بگذارد و درکش کند. شریک عاطفی اگر صبور، پذیرا و حامی باشد، می‌تواند فضای آرام و بدون فشار برای درمان ایجاد کند. همین حس امنیت، به تدریج از شدت اضطراب بدنی می‌کاهد و بدن زن را آماده پذیرش روند درمان می‌کند.
در بسیاری از موارد، زنانی که شریکشان را در روند درمان کنار خود داشته‌اند، زودتر و راحت‌تر بهبود یافته‌اند. شریک جنسی با همراهی در جلسات مشاوره، یادگیری روش‌های ارتباطی درست، و تمرین‌های ساده بدنی می‌تواند در این مسیر مهم‌ترین تکیه‌گاه باشد. درمان این اختلال فقط وظیفه زن نیست؛ بلکه یک تجربه مشترک است که با حمایت و محبت، آسان‌تر می‌شود.
