اختلال خود زشت پنداری
محتوا
اختلال خود زشت پنداری
اختلال خود زشت پنداری نوعی اختلال تصویرسازی از بدن است که در آن فرد درباره نقص ظاهری خیالی یا اغراق شده در خود دچار اختلال ذهنی مفرط می شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در مورد هر چیزی از بدن خود متنفر باشند اما معمولا در مو، پوست ، بینی ، سینه یا شکم خود عیب و ایرادی پیدا می کنند! عیبی که ممکن است در واقعیت تنها یک نقض جزئی باشد یا اصلا وجود نداشته باشد . اما برای فرد مبتلا این عیب چنان چشمگیر و مهم است که غالبا او را دچار فرسودگی شدید عاطفی می کند و امور روزمره اش را مختل می نمايد .
علت اختلال خود زشت پنداری
اختلال خود زشت پنداری معمولا دردوران نوجوانی و در 12 تا 13 سالگی به وجود می آید . تحقیقات نشان می دهند که میزان ابتلا به این اختلال در زنان و مردان تقریبا یکسان است . علت به وجود آمدن آن معلوم نیست اما عوامل بیولوژیکی و محیطی خاصی مانند استعداد ژنتیکی و عوامل زیستی-عصبی ( مثلا ناکارآمدی سروتونین در مغز ) خصوصیات شخصیتی و تجربیات زندگی ( بدرفتاری با کودکان ، ترومای جنسی ، بدرفتاری همتایان ) می توانند در بروز آن موثر باشند . حداکثر 2/4 درصد و حداقل 7/1 درصد کل جامعه امریکا به اختلال خود زشت پنداری دچارند. این آمار به این معناست که تقریبا از هر 50 نفر یک نفر به این اختلال مبتلاست .
عوارض اختلال خود زشت پنداری
اغلب ما از چیزی در ظاهر خود راضی نیستیم ؛ بینی کج ، فرم نامناسب لب ها هنگام لبخند یا چشم های زیادی بزرگ یا زیادی کوچک . این نقص ها گرچه ذهنمان را آزار می دهند اما در زندگی روزمره ما اختلالی ایجاد نمی کنند. ليكن افراد مبتلا به این اختلال ساعت ها درگیر نقص های واقعی یا خیالی در ظاهر خود هستند . این افراد نمی توانند افکار منفی خود را کنترل کنند و حرف کسانی را که می گویند ظاهرشان مشکلی ندارد باور نمی کنند . این افکار می توانند باعث فرسودگی شدید عاطفی شوند و در زندگی و عملکرد روزمره شان اختلال ایجاد کنند . این افراد آنچنان نگرانند مبادا دیگران متوجه عیب هایشان شوند که ممکن است از رفتن به سر کار یا مدرسه خودداری کنند ، از موقعیت های اجتماعی دوری کنند و خود را حتی از دوستان و اعضای فامیل مخفی کنند.
علائم اختلال خود زشت پنداری
افراد مبتلا به اختلال خود زشت پنداری به چنان وسواسی در مورد ظاهر خود مبتلا هستند که ممکن است ساعت ها یا تمام روز مشغول آن شوند . این وسواس چنان مقاوم و غیر قابل کنترل است که افراد مبتلا به آن به سختی می توانند روی چیزی به جز عیب و نقص خود تمرکز کنند و این امر می تواند به از بین رفتن عزت نفس ، اجتناب از موقعیت های اجتماعی و مشکلاتی در محل کار یا مدرسه منجر شود . چنین افرادی ممکن است برای پنهان کردن یا بهبود عیب هایشان به رفتارهای اجباری یا تکراری روی بیاورند. اگرچه آسودگی ناشی از این رفتارها معمولا موقتی است .
بعضی از این رفتارها عبارتند از :
• پنهان کردن قسمتی از بدن که با آن مشکل دارند ( به کمک نوع لباس ، حالت بدن ، آرایش مو ، کلاه و غیره)
• مقایسه اعضای بدن خود با دیگران
• انجام عمل جراحی
• نگاه کردن در آینه
• دوری کردن از آینه
• نیشگون گرفتن از پوست
• آرایش و پیرایش افراطی
• ورزش افراطی
• تغییر لباس افراطی
اختلال خودزشت پنداری و سایر اختلالات سلامت روان
افراد مبتلا به این اختلال معمولا از سایر اختلالات اضطرابی هم رنج می برند. اختلالاتی مانند جمع هراسی ( اختلال اضطراب اجتماعی ) ، افسردگی ،پرخوری یا وسواس فکری – افکار ناخودآگاه و رفتارهای تکراری ناشی از این اختلال در وسواس های فکری و عملی هم دیده می شوند. وجه تمایز این دو اختلال در آن است که در اختلال خودزشت پنداری ، وسواس یا رفتار تکراری به طور خاص بر ظاهر تمرکز دارد . اجتناب از موقعیت های اجتماعی در اختلال خود زشت پنداری ممکن است ناشی از شرم یا خجالت از ظاهر فیزیکی باشد که به رفتار برخی از مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی شباهت دارد .
درمان اختلال خودزشت پنداری
برای آنکه اختلال دقیقا تشخیص داده شود و درمان مناسبی صورت گیرد. فرد مبتلا باید هنگام مراجعه به روان پزشک یا متخصص سلامت روان دقیقا بگوید که با چه چیزی در ظاهر خود مشکل دارد . درمانگران آموزش دیده در چنین حالتی باید بتوانند اختلال خودزشت پنداری را تشخیص دهند .
اگر فرزند شما آن قدر با ظاهر خود مشغول است که نمی تواند روی درس هایشان تمرکز کند یا یکی از رفتارهای فوق را نشان می دهد با متخصص اعصاب و روان صحبت کنید.
خوشبختانه درمان های موثری وجود دارند که به مبتلایان اختلال خودزشت پنداری کمک می کنند زندگی کامل و مفیدی داشته باشند :
• رفتار درمانی شناختی به بیماران کمک می کند تا افکار غیر منطقی را بشناسند و الگوهای فکری منفی خود را تغییر دهند . بیماران یاد می گیرند تفکرات و رفتار ناسالم خود را شناسایی و افکار و رفتار مثبت را جایگزین آنها کنند .
• داروهای ضد افسردگی ، از جمله مهارکننده های باز جذب سروتونین ، می توانند به کاهش علائم وسواس و اجبار در این اختلال کمک کنند .
این درمان ها خاص هر بیمار طراحی می شوند و بنابراین صحبت با روانپزشک به منظور تعیین بهترین رویکرد درمانی برای فرد اهمیت زیادی دارد . بسیاری از روانپزشكان توصیه می کنند برای دستیابی به بهترین نتیجه از ترکیب درمان های مختلف استفاده شود.
مطالب مرتبط با این مقاله :
